Η θέα της παγκοσμιοποίησης από τo Νταβός

Business Week / ΚΟΚΚΙΝΟΣ ΟΥΡΑΝΟΣ

From Davos, a View on the State of Globalization

Αν η παγκοσμιοποίηση έχει ένα πνευματικό σπίτι, αυτό είναι τοΝταβός, το ελβετικό χιονοδρομικό κέντρο που θα φιλοξενήσει εκείνους που είναι οι ιθύνοντες του πλανήτη από 22 έως 25 Ιανουαρίου. Η ετήσια συνάντηση του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ (WEF) είναι αφιερωμένη στη «βελτίωση της κατάστασης του κόσμου», με την πάντα παρούσα κρυφή υποσημείωση ότι πρέπει να υπάρχει μεγαλύτερη «ολοκλήρωση»(παγκοσμιοποίηση).

Ο άνθρωπος του Νταβός πιστεύει ότι η συμβατότητα των δύο αυτών στόχων έχει δεχτεί μια ήττα τα τελευταία χρόνια. Η οικονομική κρίση που έπληξε το 2008 εγείρει σοβαρά ερωτήματα σχετικά με το αν η παγκοσμιοποίηση είχε γίνει περισσότερο μια απειλή παρά ένα «θείο δώρο». Μάθαμε με το πιο σκληρό τρόπο ότι το παγκόσμιο χρηματοοικονομικό σύστημα είχε γίνει σαν ένα ηλεκτρικό δίκτυο στο οποίο ένα μοναδικό δέντρο αν πέσει σε μια γραμμή υψηλής τάσης μπορεί να προκαλέσει διακοπές ρεύματος σε σπίτια και επιχειρήσεις, εκατοντάδες χιλιόμετρα μακριά.

Σήμερα, αν και η Μεγάλη Ύφεση έχει υποχωρεί από τη μνήμη, οι καταστροφές της είναι ορατές. Πριν από την κρίση, το παγκόσμιο εμπόριο αυξανόταν δύο φορές τόσο γρήγορα όσο η παγκόσμια οικονομική απόδοση, λέει ο Bhanu Baweja, ο οποίος είναι επικεφαλής αναδυόμενων αγορών της στρατηγικής cross-asset τηςUBS. Το εμπόριο έπεσε κατακόρυφα μετά την κρίση και μόλις τώρα ανακτά ορμή. Οι διασυνοριακές ροές κεφαλαίων είναι 60 τοις εκατό της τιμής που είχαν πριν από την κρίση, σύμφωνα με τον McKinsey Global Institute. Ο Charles Collyns, ο οποίος ήταν βοηθός υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ για τη διεθνή χρηματοδότηση μέχρι να πάει στο Institute of International Financeως επικεφαλής οικονομολόγος το περασμένο έτος, το θέτει ωμά:«Η παγκοσμιοποίηση έχει σταματήσει».

Αυτή δεν είναι η γραμμή που οι διοργανωτές του WEF θα εκπέμψουν. «Οι άνθρωποι στο Νταβός κοιτάνε προς τα εμπρός, όχι προς τα πίσω», λέει ο Robert Greenhill, πρώην στέλεχος και νομικός σύμβουλος από τον Καναδά που είναι τώρα επικεφαλής των επιχειρήσεων του Φόρουμ. Παρόλα αυτά, οι τάσεις του ευρύτερου κόσμου είναι σίγουρο ότι θα βρουν το δρόμο τους στις αίθουσες συνεδριάσεων του Φόρουμ. Οι συζητήσεις για το νομισματικό πόλεμο συνεχίζονται, ενώ η Κίνα και η Ιαπωνία αψιμαχούν στην Ανατολική Θάλασσα της Κίνας. Στις ΗΠΑ, το εμπόριο, λαμβάνει ένα μέρος της ευθύνης για το καυτό θέμα του έτους : την ανισότητα. Οι αναδυόμενες αγορές όπως η Βραζιλία και η Τουρκία έχουν λιποθυμήσει πάνω από τα σχέδια της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ να περικόψει τις αγορές ομολόγων. Οι Παγκόσμιες τράπεζες διαμαρτύρονται ότι οι ρυθμιστικές αρχές βαλκανοποιούν την χρηματοδότηση, απαιτώντας από κάθε τοπική μονάδα να έχει εκείνη το κεφάλαιο για να σταθεί από μόνη της. Η κατασκοπεία από την αμερικάνικη Εθνική Υπηρεσία Ασφαλείας (NSA) προκάλεσε πικρία μεταξύ συμμάχων και αντιπάλων.

Χωρίς να παραβιάζουν τους κανόνες του εμπορίου, οι χώρες έχουν βρει τρόπους για να κλείσουν τα σύνορα. Η Αυστραλία απαγορεύει πλέον την εξωτερική αποθήκευση των ηλεκτρονικών μητρώων υγείας. Η Αργεντινή απαιτεί από τις ξένες αυτοκινητοβιομηχανίες αυτοκινήτων πολυτέλειας να αντισταθμίσουν τις εισαγωγές τους αυτοκινήτων με εξαγωγές τοπικών προϊόντων, όπως το κρασί Malbec, όλα στο όνομα της «ισορροπίας του εμπορικού ισοζυγίου». «Κινούμαστε προς την κατεύθυνση ενός συστήματος το οποίο στα χαρτιά είναι ανοιχτό, αλλά από κάτω είναι όλο και πιο στρεβλό από όλα τα είδη των επιδοτήσεων και τοπικών διατάξεων αγορών», λέει ο SimonEvenett, καθηγητής του διεθνούς εμπορίου στο Πανεπιστήμιο τουSt Gallen στην Ελβετία. Οι έλεγχοι των επενδύσεων και των αντιμονοπωλιακών κανόνων μερικές φορές «τρομοκρατούν τους ανθρώπους στο να κάνουν διασυνοριακές προσφορές, λόγω των κινδύνων που υπάρχουν σήμερα και δεν υπήρχαν πριν», λέει οThomas Vinje, πρόεδρος της παγκόσμιας αντιμονοπωλιακής πρακτικής στο γραφείο των Βρυξελλών της Clifford Chance, ένα δικηγορικό γραφείο του Ηνωμένου Βασιλείου.

Η πρόοδος σχετικά με την ελεύθερη κυκλοφορία των προσώπων και των πληροφοριών έχει επίσης συναντήσει εμπόδια. Ένας συνασπισμός λόμπι που περιλαμβάνει την General Electric (GE) και την Google (GOOG), απέτυχε να πείσει το Κογκρέσο να διευκολύνει τα όρια μετανάστευσης πέρυσι, παρά τα επιχειρήματα ότι οι αμερικανικές εταιρείες δεν μπορούν να βρουν αρκετούς εργάτες τεχνολογίας. Τα χρηματοοικονομικά κέντρα όπως η Σιγκαπούρη και το Ηνωμένο Βασίλειο καθιστούν πιο δύσκολο για τις εταιρείες να προσλαμβάνουν αλλοδαπούς μετά από εσωτερικές διαμαρτυρίες που έλαβαν χώρα. «Οι πολιτικές για την προώθηση περισσότερης μετανάστευσης στις προηγμένες οικονομίες πρόκειται να είναι επιθετικές μέχρι να πέσουν τα ποσοστά ανεργίας», σύμφωνα με την “Depth Index ofGlobalization 2013”, ("Δείκτης Βάθους Παγκοσμιοποίησης 2013"), μια μελέτη 276 σελίδων του IESE, του μεταπτυχιακού τμήματος της σχολής επιχειρήσεων του Πανεπιστημίου Ναβάρα στην Ισπανία. Εν τω μεταξύ, το σκάνδαλο κατασκοπείας της αμερικάνικης NSA έχει πλήξει τους προμηθευτές του cloudcomputing* καθώς οι χώρες επιλέγουν να διατηρούν τα δεδομέναcloud που έχουν βάση την πατρίδα τους.

Σε μια έκθεση προς τους πελάτες του περασμένου έτους,ο Joachim Fels, επικεφαλής οικονομολόγος της Morgan Stanley(MS), προειδοποίησε ότι το 2014 θα μπορούσε να είναι μια επανάληψη του 1914, το οποίο έφερε απότομο τέλος στην πρώτη χρυσή εποχή της παγκοσμιοποίησης. Έγραψε ο Fels : «Εγώ ανησυχώ για μια υφέρπουσα τάση προς μια απο- παγκοσμιοποίηση της οικονομικής δραστηριότητας και των ροών κεφαλαίων».

Η θέα από το Νταβός, παρόλα αυτά, είναι ότι δεν χάθηκαν όλα. Οι εμπορικές συνομιλίες είναι η πιο σημαντική αναστροφή τάσεως. Χωρίς πολλές διαμαρτυρίες οι διαπραγματευτές σημειώνουν πρόοδο προς την Trans-Pacific Partnership (TPP)** για την μία πλευρά του κόσμου και τη διατλαντική εταιρική σχέση εμπορίου και επενδύσεων, από την άλλη, καθώς και μια νεοσύστατη Αμερικανο-Κινέζικη επενδυτική συνθήκη. Η συμφωνία για το εμπόριο, τον εξορθολογισμό των μέτρων επιτεύχθηκε σε υπουργική διάσκεψη του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου(ΠΟΕ) στο Μπαλί στις 7 Δεκεμβρίου. Μια μελέτη από την εταιρεία συμβούλων Bain παρουσιάστηκε στο Νταβός το περασμένο έτος, που ενέπνευσε το σύμφωνο Μπαλί, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η κατάργηση των κανονιστικών διατάξεων που εισάγουν διακρίσεις και άλλα εμπόδια για τις παγκόσμιες αλυσίδες εφοδιασμού θα μπορούσε να ενισχύσει το παγκόσμιο ακαθάριστο εγχώριο προϊόν έξι φορές.

* Cloud είναι η τεχνολογία που επιτρέπει στο χρήστη να χρησιμοποιεί λογισμικό, υπηρεσίες και δεδομένα τα οποία δεν είναι αποθηκευμένα σε δικό του υπολογιστή, ο οποίος μπορεί να βρίσκεται στο σπίτι ή στο γραφείο του για παράδειγμα.

** Η Trans-Pacific Partnership (TPP) είναι μια τεράστια, μυστική συμφωνία μεταξύ 12 χωρών η οποία σκοπεύει να δώσει πρωτοφανή ισχύ και προνόμια στις πολυεθνικές. Με βάση αυτή τη συμφωνία, οι πολυεθνικές θα μπορούν να καταφεύγουν σε ειδικά, διεθνή δικαστήρια και να μηνύουν τις κυβερνήσεις μας όταν πιστεύουν πως οι νόμοι μας θίγουν και τα κέρδη τους! (βλ. εδώ).